तुमचे विचार व आचार ‘पुरोगामी’ विचाराला बळ देणारे आहेत की, ‘प्रतिगामी’ विचारसरणी पोसणारे व वाढवणारे आहेत?

फुले-शाहू-आंबेडकर जन्माधिष्ठित विषमतेच्या विरोधात होते, तसेच ते आपला शत्रू कोण व मित्र कोण हे जन्माने कोण आहेत, हे ठरवण्याच्याही विरोधात होते. जे-जे समतावादी ते-ते त्यांचे मित्र होते व जे-जे विषमतावादी ते-ते त्यांचे शत्रू होते; मग ते जन्माने कोण का असेनात, ही त्यांची विचारधारा होती. त्यांच्या विचारांचे तेच मर्म व महत्त्व आहे.......

जी.ए. म्हणजे जीवनातील, अनाकलनीय भोवऱ्यातील, संभ्रमी वादळातील आणि चपखल वीजेतील संथ अर्थ घेणारा जीवनशोधक

जाणीवपूर्वक वेगळं राहण्यापेक्षा सहज वेगळी ठरणारी जीएंची नवकथा मराठी नवकथेतील एक मैलाचा दगड आहे, असं म्हणणं अतिशयोक्त ठरणार नाही. त्यामुळे जीएंच्या कथा कृतींना अनेक पैलू पाडून मोठ्या साक्षेपानं घडवलेल्या, घासून कोरलेल्या आणि स्वच्छ केलेल्या आहेत, यात शंकाच नाही. त्यामुळे ती लोलकाच्या अनेक तुकड्यांनी जमवलेल्या प्रचंड झुंबरासारखी दिसते.......

‘कविता ह्या हिणवलेल्या’ : काळाच्या ओघात नष्ट होत चाललेल्या गिरणगावाचे उरले-सुरले अवशेष मांडणारी अस्सल कविता        

या संग्रहातील कविता, त्यांची भाषा गुंतवून ठेवते, कारण ही कविता अनुभवांशी प्रामाणिक तर आहेच, पण ती तितकीच सहज आणि सोपी आहे. ती कुठेही बोजड वाटत नाही. या कविता वाचत असताना ढसाळ-सुर्वे, प्रकाश जाधव यांच्या कवितांची आठवण होते. कुठलाही आव न आणता, कसलाही पवित्रा न घेता ही कविता सरळपणे वाचकाला भिडते. शीर्षक ‘कविता ह्या हिणववलेल्या’ असे असले तरी प्रत्यक्षात या कवितांमध्ये यत्किंचितही हिणकसपणा जाणवत नाही.......

इस्मत चुगताई : रूढी-परंपरांच्या ‘सरळ रेषे’पुढे ‘तिरकी रेष’ काढणारी बंडखोर लेखिका

इस्मतआपांनी आयुष्यभर सांप्रदायिक आणि सामाजिक-धार्मिक रूढी-प्रथा-परंपरांच्या विरोधात आपली लेखणी चालवली. त्या जगभरातील माणसांना केवळ ‘माणूस’च समजत-मानत. उत्तरकाळात त्यांनी एके ठिकाणी मोठ्या उपहासात्मक आणि विनोदी शैलीत लिहून ठेवलेलं आहे- ‘‘मरने के बाद मुझे समंदर में फेंक दिया जाए, ताकि मछलियों के पेट में जाकर कांटा बनू और किसी बहुत ज्यादा भाषण देनेवाले के गले में फंसकर किसी नेकी का सबब बनू!”.......

गांधींनी अहिंसेला पुन्हा प्राणपणाने प्रतिष्ठा मिळवून दिली. या संदर्भाने आणि महत्कार्याने त्यांना ‘पंचविसावे तीर्थंकर’ म्हणता येते!

भगवान महावीरांनी जगाला अहिंसेची जी अनमोल शिकवण दिली होती, तिचा जगाला दोन अडीच हजार वर्षे विसर पडला होता. पण म. गांधीजींच्या उदयाने हा अंध:कार नाहीसा होऊन जग जागे झाले आणि या जागृतीतून अहिंसेचा नव्याने विचार सुरू लागले आहे. पूर्वेच्या क्षितिजावर जसा नवा सूर्योदयच झाला, जो पश्चिमेसह सगळ्याच दिशा उजळून टाकण्यास कारणीभूत ठरला. अंत्योदयास महाप्रेरक ठरला.......

‘सारपट्टा परंबराई’ : १९७०चे दशक जागवणारा एक अफलातून बॉक्सिंग ड्रामा!

ही प्रामुख्याने दोन मुष्टियुद्ध गटांमधील संघर्षाची कहाणी असली, तरी पिढ्या दर पिढ्या त्यांच्यातील बदलत गेलेल्या हाडवैराच्या रूपांचे चित्रण पाहायला मिळते. कथानक उलगडण्याचा एक परिचित मार्ग म्हणून जसे क्रीडा हे नाट्य आपणासमोर येते, तसेच गेल्या अनेक वर्षांपासून स्वतःच्या अस्तित्वासाठी, स्वतःचे स्थान निर्माण करण्यासाठी संघर्ष करत असलेल्या उत्पीडित समुदायाबद्दल काही अत्यंत महत्त्वाची निरीक्षणे मांडली आहेत.......

‘अधुरी चीजों का देवता’ हे गीत चतुर्वेदींच्या जादूई गद्यलेखनाचं ताजं उदाहरण आहे!

‘अधुरी चीजों का देवता’ हे पुस्तक आपल्या अंतरंगांमध्ये विविध रत्नांनी युक्त समुद्रासारखं भरलेलं पुस्तक आहे. त्यात विविध प्रकारची खूप रत्नं पसरलेली आहेत. जीवन प्रसंगांच्या या रत्नांना एका सूत्रात बांधणारी, ही सुंदर माळ गुंफणारी, सांभाळून ठेवणारी ही कलाकृती आहे. या पुस्तकातील लेखन काळावर स्वार झालेलं, भावनेची गहरी पकड व रूपकांद्वारे खूप खूप काही सांगून जाणारं आहे.......

जिथे जिथे ‘जात’ नष्ट करण्याचा लढा चाललेला असेल, तिथे तिथे तुम्ही मारी सेल्वाराजच्या ‘कर्णन’ला भेटाल!

हिंसाचाराचे चित्रण केल्याबद्दल या चित्रपटावर टीका झाली आहे. मात्र, धनुषच्या नायकत्वाने एक प्रभावी उत्तरदेखील प्रदान केले आहे. एकाच पात्राच्या दोन भिन्न भिन्न आवृत्त्यांची कल्पना करणे अशक्य आहे. एक गोरा, उजळ, सामर्थ्यशाली, तेज:पुंज आणि वजनदार सोन्याचे आभूषण ल्यालेला आणि संस्कृत ‘महाभारता’ला अनुरूप असणारा. आणि दुसरा बारीक शरीरयष्टी असणारा, काळ्या रंगाचा, अंगावर सुंदर आभूषणे नसणारा, दैवी चिलखत नसणारा, अगदी कसलीच ज.......

© 2025 अक्षरनामा. All rights reserved Developed by Exobytes Solutions LLP.